Skip to content Skip to main navigation Skip to footer

Ήρθε η ώρα για την εθνική ψηφιακή βιβλιοθήκη προς όφελος των εντυποαναπήρων!

Κινητό που στην οθόνη του έχει πολλά βιβλία

Access Lib: «Εθνική Προσβάσιμη Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη»

Ήταν το Καλοκαίρι του 2018, όταν είχαν κορυφωθεί οι προσπάθειες για τη χρηματοδότηση, μέσω ΕΣΠΑ, της Πρότασης Πράξης AccessLib: «Εθνική Προσβάσιμη Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη»

Ένα μεγάλο έργο που αφού είχε καταγράψει τις ανάγκες, τα αιτήματα, τα οφέλη και τις προσδοκίες όπως αυτά διαχρονικά υποδεικνύονταν από τους επίσημους φορείς εκπροσώπησης των ΑμεΑ, συγκέντρωσε σε μια ομάδα εργασίας κορυφαίους επιστήμονες που ασχολούνται με την προσβασιμότητα, αξιόλογους τεχνοκράτες και νομικούς συμβούλους που θωράκιζαν την πρόταση με τις γνώσεις τους, καθώς και την αιγίδα της Εθνικής Βιβλιοθήκης για τη δημόσια, διαυγή και θεσμικά εγγυημένη υλοποίηση του έργου.

Μάλιστα, το θεσμικό πλαίσιο που χρειαζόταν, είχε ήδη αρχίσει να διαμορφώνεται με την ψήφιση σχετικών διατάξεων.

Οι νέες συνθήκες που παγκοσμίως σήμερα βιώνουμε λόγω της πανδημίας, μας φέρνουν όλο και πιο κοντά στην ψηφιακή εποχή, ενώ βάζουν με κάθε τρόπο, τις νέες τεχνολογίες στην καθημερινότητα όλων. Για τους ανθρώπους με αναπηρία, η ψηφιακή εποχή υπό συνθήκες προσβασιμότητας, σημαίνει αποφυγή μεγάλης καθημερινής ταλαιπωρίας, εξάλειψη εμποδίων και καταπολέμηση του αποκλεισμού, σε μεγάλο βαθμό.

Η όλο και μεγαλύτερη διάθεση ψηφιακού πολιτιστικού υλικού, φέρνει το σχετικό έργο ξανά στη δημοσιότητα, ως μια μεγάλη πρόκληση για όλους, για την προσβάσιμη διασύνδεση πανελλαδικά, των ανθρώπων με οπτική αναπηρία –και όχι μόνο-, υπό ενιαίους, εθνικούς και επιστημονικά θεσπισμένους κανόνες ψηφιακής προσβασιμότητας, με το έντυπο.

Άτομα με εντυποαναπηρία: όσοι δεν μπορούν να διαβάσουν αποτελεσματικά τα έντυπα λόγω οπτικής, φυσικής/κινητικής, αντιληπτικής, αναπτυξιακής, γνωσιακής ή μαθησιακής αναπηρίας. Περιλαμβάνει άτομα με τύφλωση, χαμηλή όραση, φυσική/κινητική ανικανότητα χειρισμού βιβλίων και εντύπων με τα άνω άκρα, μαθησιακές (π.χ. δυσλεξία) ή άλλες αναπηρίες που περιορίζουν την ικανότητά τους για πρόσβαση στα έντυπα.

Λίγα λόγια για το έργο, το οποίο με βάση στοιχεία που διαθέτουμε, ήταν προς ένταξη στο ΕΣΠΑ, αλλά δυστυχώς σήμερα, αγνοείται η τύχη του:

Σκοπός ήταν η ανάπτυξη: ψηφιακών υπηρεσιών, κατευθυντήριων οδηγιών, προτύπων και καλών πρακτικών για τη συντονισμένη σε εθνικό επίπεδο υποστήριξη της ηλεκτρονικής πρόσβασης των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ), ιδιαίτερα δε των ατόμων με εντυποαναπηρία, στα βιβλία-τεκμήρια των βιβλιοθηκών της Ελλάδος.

Στόχοι του έργου, όπως περιγράφονταν στα σχέδια προγραμματικών συμβάσεων για τη θωράκιση του έργου και των απαραίτητων θεσμικών συνεργασιών, ήταν επιγραμματικά:

  • Η διευκόλυνση των ΑμεΑ στην αναζήτηση προσβάσιμων βιβλίων μέσω της ανάπτυξης προσβάσιμης διαδικτυακής υπηρεσίας ενιαίου εθνικού καταλόγου που θα επιτρέπει στις βιβλιοθήκες της Ελλάδος να εξυπηρετούν καλύτερα τα άτομα με εντυποαναπηρία με το να διαμοιράζονται τα προσβάσιμα τεκμήριά τους, και να αποφεύγεται ο πολλαπλασιασμός του κόστους παραγωγής τους
  • Η διευκόλυνση της πρόσβασης του χρήστη ΑμεΑ στο περιεχόμενο των βιβλίων όλων των κατηγοριών μέσω της ανάπτυξης εθνικών προδιαγραφών (στο επίπεδο διάταξης, στο λογικό επίπεδο και στο επίπεδο τυπογραφίας του βιβλίου) για την παραγωγή προσβάσιμων βιβλίων
  • Η επίτευξη υψηλού βαθμού οικονομίας κλίμακας στην παραγωγή των προσβάσιμων βιβλίων μέσω της υιοθέτησης των αρχών της Καθολικής Σχεδίασης
  • Η υποστήριξη των κύριων μορφότυπων προσβάσιμων βιβλίων: DAISY 2 & 3, EPUB 3, ψηφιακή μορφή έτοιμου προς εκτύπωση Braille κειμένου (Braille-ready), μορφοποιημένο κείμενο για εκτύπωση σε μεγεθυμένη μορφή (large-print-ready), προσβάσιμο PDF, προσβάσιμο XML (Office Open XML) και ψηφιακή μορφή ανάγλυφων σχημάτων για παραγωγή
  • Η κάλυψη εκτεταμένης ποικιλίας βιβλίων-τεκμηρίων και μεγάλης θεματικής διασποράς, συμπεριλαμβανομένων των ακαδημαϊκών συγγραμμάτων (τριτοβάθμια εκπαίδευση), των εκπαιδευτικών εγχειριδίων όλων των λοιπών βαθμίδων εκπαίδευσης (από την πρωτοβάθμια έως και τη μεταδευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση) καθώς και βιβλίων με περιεχόμενο πολυτονικό, πολύγλωσσο και μαθηματικών συμβόλων/εκφράσεων (γενικότερα θα καλύπτει και τις θετικές επιστήμες).

Κατ’ ελάχιστον το Δίκτυο συμμετεχόντων, είχε περιγραφεί ως εξής:

  • Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ) η οποία και θα αποτελεί τον κύριο Φορέα Λειτουργίας της Πράξης (σχετική νομοθετική ρύθμιση εδάφιο 4 (ια) άρθρου 4 του Ν.4452/2017),
  • Το Εργαστήριο Φωνής & Προσβασιμότητας, Τμήμα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ως η μοναδική ακαδημαϊκή μονάδα/εργαστήριο σε θέματα ηλεκτρονικής προσβασιμότητας. Το εργαστήριο αυτό διαθέτει σημαντική σχετική τεχνογνωσία (η οποία αποδεικνύεται από έρευνα και ανάπτυξη αντίστοιχων συστημάτων καθώς και από σχετικές επιστημονικές δημοσιεύσεις) και που θα αποτελεί τον κύριο πάροχο τεχνογνωσίας και το συντονιστή Φορέα Υλοποίησης της Πράξης
  • Η ΕΔΕΤ ΑΕ (GRNET) η οποία αναπτύσσει και διαχειρίζεται το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας & Τεχνολογίας και τις εθνικές νεφοϋπολογιστικές υποδομές, στις οποίες θα στηριχθεί η Πράξη AccessLib
  • Πέντε δημόσιες βιβλιοθήκες της επαρχίας (που θα επιλεγούν με συγκεκριμένα κριτήρια),
  • Πέντε δημοτικές βιβλιοθήκες της επαρχίας (που θα επιλεγούν με συγκεκριμένα κριτήρια),
  • Το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ) στο οποίο λειτουργεί μονάδα παραγωγής και διάθεσης προσβάσιμων βιβλίων για άτομα με απώλεια όρασης,
  • Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής το οποίο υλοποιεί την Πράξη «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» με Κωδικό ΟΠΣ 5001313 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2014-2020» και
  • Δημόσιοι ή ακαδημαϊκοί φορείς και Σύλλογοι ΑμεΑ που έχουν ήδη αναπτύξει και λειτουργούν ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες προσβάσιμων βιβλίων και αντίστοιχες διαδικτυακές υπηρεσίες, και συγκεκριμένα ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ), ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών (ΠΣΤ), ο Φάρος Τυφλών και το σύστημα ΕΡΜΟΦΙΛΟΣ της Μονάδας Προσβασιμότητας για Φοιτητές με Αναπηρία του Πανεπιστημίου Αθηνών,
  • Ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου.

Οφέλη για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ)

√ Θα εγκατασταθεί και θα τεθεί σε παραγωγική λειτουργία η κεντρική μονάδα της Εθνικής Προσβάσιμης Ηλεκτρονικής Βιβλιοθήκης (ΕΠΗΒ) που θα περιλαμβάνει το Πληροφοριακό Σύστημα με τον εθνικό κατάλογο προσβάσιμων βιβλίων και Ψηφιακή Βιβλιοθήκη προσβάσιμων βιβλίων

√ Θα εγκατασταθούν και θα τεθούν σε λειτουργία: α) πρότυπος σταθμός παραγωγής προσβάσιμων βιβλίων υψηλής δυναμικότητας και β) πρότυποι σταθμοί ανάγνωσης προσβάσιμων βιβλίων για άτομα με εντυποαναπηρία,

√Θα αποκτήσει κατευθυντήριες οδηγίες, πρότυπα και καλές πρακτικές ώστε να μπορεί να συντονίζει σε εθνικό επίπεδο και να υποστηρίζει την παραγωγή και διάθεση προσβάσιμων βιβλίων σε άτομα με εντυποαναπηρία,

√ Θα αποκτήσει υλικό κατάρτισης και μαθήματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για την παραγωγή και τον τρόπο ανάγνωσης προσβάσιμων βιβλίων,

√ Θα καταρτίσει το προσωπικό σε θέματα παραγωγής προσβάσιμων βιβλίων και υποστήριξης της ανάγνωσης προσβάσιμων βιβλίων από ΑμεΑ,

√ Θα αποκτήσει την απαραίτητη τεχνογνωσία για την παραγωγή και διάθεση προσβάσιμων βιβλίων σε εθνικό επίπεδο.

√Θα αποκτήσει ένα σύστημα ταυτοποίησης και πιστοποίησης Δικαιούχων

Οφέλη για τα μέλη του δικτύου

√ Θα μπορούν να διατηρούν τους προσβάσιμους μορφότυπους των βιβλίων-τεκμηρίων τους,

√ Θα διασυνδέονται στο πληροφοριακό σύστημα AccessLib παρέχοντας μεταδεδομένα στον ενιαίο εθνικό κατάλογο προσβάσιμων βιβλίων,

√ Θα αποκτήσουν σταθμούς παραγωγής προσβάσιμων βιβλίων και σταθμούς ανάγνωσης προσβάσιμων βιβλίων οι οποίοι θα ακολουθούν ομοιογενείς προδιαγραφές,

√Θα έχουν καταρτίσει το προσωπικό σε θέματα παραγωγής προσβάσιμων βιβλίων και υποστήριξης της ανάγνωσης προσβάσιμων βιβλίων από ΑμεΑ,

√ Θα έχουν αποκτήσει πραγματική εμπειρία σε χαμηλό επίπεδο για την ορθή παραγωγή προσβάσιμων,

√ Θα συνεργάζονται σε θέματα διαδανεισμού προσβάσιμων μορφότυπων, διαχείρισης αιτημάτων για παραγωγή προσβάσιμων βιβλίων και πιστοποίησης χρηστών ΑμεΑ,

√ Θα ακολουθούν τις εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες, πρότυπα και καλές.

Οφέλη για τα Άτομα με Αναπηρία

Ανεξάρτητα της γεωγραφικής τους θέσης:

√  Θα έχουν πρόσβαση στο ενιαίο εθνικό κατάλογο προσβάσιμων βιβλίων,

√  Θα μπορούν να αποκτήσουν ηλεκτρονικά κάθε διαθέσιμο μορφότυπο ενός προσβάσιμου βιβλίου το οποίο κατέχει στη συλλογή του μέλος του δικτύου AccessLib

√ Θα μπορούν να αιτούνται την παραγωγή προσβάσιμου μορφότυπου βιβλίου από οποιοδήποτε μέλος του δικτύου AccessLib

√  Η παραγωγή του προσβάσιμου μορφότυπου ενός βιβλίου θα διευκολύνεται μέσω της συνεργασίας των μελών το δικτύου AccessLib

√ Θα μπορούν να χρησιμοποιούν τους σταθμούς ανάγνωσης βιβλίων των μελών του δικτύου AccessLib

√  Θα μπορούν να ζητούν από τα μέλη του δικτύου AccessLib δωρεάν εκπαίδευση και υποστήριξη για την ανάγνωση των προσβάσιμων βιβλίων.

Κύρια χαρακτηριστικά της Πράξης AccessLib

√ Η Πράξη έχει έντονο πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα έτσι ώστε μετά την υλοποίησή της να μπορούν να διασυνδεθούν με ευκολία και να ανταλλάσουν δεδομένα όσες βιβλιοθήκες της χώρας το επιθυμούν, εκμεταλλευόμενες τα πρότυπα, καλές πρακτικές, κατευθυντήριες οδηγίες και προδιαγραφές των σταθμών παραγωγής και των σταθμών ανάγνωσης προσβάσιμων βιβλίων που θα αναπτυχθούν και θα ελεγχθούν στο πλαίσιο του έργου και τα οποία θα είναι διαθέσιμα ελεύθερα.

√ Όλο το υλικό κατάρτισης (συμπεριλαμβανομένης και της εξ’ αποστάσεως κατάρτισης) και τα εγχειρίδια χρήσης θα είναι ελεύθερα διαθέσιμα στις ενδιαφερόμενες βιβλιοθήκες.

Η Πράξη ακολουθεί τις εξής γενικές αρχές:

√ Τήρησης των διεθνών και ευρωπαϊκών προτύπων ηλεκτρονικής προσβασιμότητας για ΑμεΑ, των ανοικτών προτύπων για προσβάσιμους μορφότυπους βιβλίων και της διαλειτουργικότητας βιβλιογραφικών δεδομένων

√ Τήρησης των απαιτήσεων της νομοθεσίας περί αναπαραγωγής έργου πνευματικής ιδιοκτησίας προς όφελος των ΑμεΑ, όπως την ΥΠΠΟ/ΔΙΟΙΚ/98546 (ΦΕΚ 2065 Β’) 24 Οκτ. 2007, σε συνδυασμό με την ευθύνη προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας από τρίτους

√ Πολυκαναλικής προσέγγισης ως προς τη διάθεση των υπηρεσιών από διαφορετικά ψηφιακά μέσα και μέσω διαφορετικών τεχνολογιών και την πολλαπλασιαστική ισχύ εισχώρησης των υπηρεσιών σε περισσότερους τελικούς χρήστες

√ Ανοικτής διάθεσης δημόσιων δεδομένων.

Νομίζω δε χρειάζονται παραπάνω στοιχεία, τα οποία πάντως κατέχουμε, για να πειστείτε ότι το συγκεκριμένο έργο και σε υποέργα είχε εξειδικευτεί, και αναλυτικό προϋπολογισμό είχε και συγκεκριμένο τεχνικό δελτίο, έτοιμο προς υλοποίηση μέσω ΕΣΠΑ υπήρχε.

Και τώρα, που αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ θα διατεθούν επιπλέον σε όλες τις χώρες, με τη βοήθεια και της Ε.Ε. και με αφορμή τον κορωναϊό, το συγκεκριμένο έργο, καθίσταται ξανά πιο επίκαιρο παρά ποτέ, με πολλαπλάσιες πλέον ωφέλειες σε μια τεράστια μερίδα του πληθυσμού.

Ταυτόχρονα, δεν είναι αμελητέες και οι θέσεις εργασίας που θα προσφέρει αυτή τη δύσκολη εργασιακά εποχή, σε ανθρώπους με και χωρίς αναπηρία που απαιτείται να απασχοληθούν για την υλοποίησή του.

Λοιπόν;

0 Comments

There are no comments yet

Leave a comment

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Back to top